ارتقای شفافیت بارنامه ها با فرآیند دیجیتالی

اجرای بخش دوم بارنامه الکترونیک، با محوریت اعتبار سنجی از طریق ارسال رمز پیامکی یک بار مصرف برای رانندگان آغاز شده است؛ طرحی که با هدف ارائه خدمات بهتر به رانندگان، صاحبان کالا، شرکت های حمل و نقل و نهادهای کنترلی و نظارتی در چارچوب ایفای نقش تنظیم گری سازمان راهداری در حوزه حمل و نقل جاده ای و اعتبار سنجی راننده پیش از صدور سند حمل اجرا می شود.

رئیس انجمن بازارگاه (محمد میرزایی منش) در خصوص اهمیت بارنامه اظهار داشت بارنامه دو معنی دارد؛ یکی به معنای مجوز تردد است یعنی خودرو مجوزی برای تردد داشته باشه تا به وسیله این مجوز، عوارض خاص دولتی دریافت شود. از دیگر کاربردهای بارنامه این است که الزامات مورد نیاز حمل با سنجش برآورد می شود. به این معنا که خودرویی که قرار است در جاده حرکت کند، الزامات مورد نیاز را رعایت کند؛ از جمله این که خودرو مناسب بار است یا خیر؟ پوشش مناسب برای حفظ بار را دارد و امنیت جاده را مختل نمی کند لاستیک خودرو مناسب است و در جاده خطری برای دیگران ایجاد نمی کند؟ الزامات فنی بار مناسب خودرو باشد و خودرو الزامات فنی مورد نیاز را دارد؟

محمد میرزایی منش ادامه داد: در حال حاضر در داخل کشور ما و در تمام دنیا الزامات از طریق کارت هوشمند بررسی می شود.

از ویژگی های کارت هوشمند این است که با اخذ کارت هوشمند سلامت راننده و همچنین وضعیت معاینه فنی سنجش می شود .

وی در خصوص تفاوت اطلاعات ارائه شده در بارنامه کاغذی و الکترونیکی :گفت اطلاعاتی که در گذشته و در حال حاضر از بارنامه ها اخذ می شود، تفاوت خاصی ندارد و بیشتر روی مدل و نوع بارنامه تفاوت ایجاد شده است؛ به این صورت که پیش از این بارنامه کاغذی بود و همه چیز در قالب کاغذی بررسی می شد که در این حالت سرعت عمل پایین بوده و هزینه حمل و نقل را بالا می برد ولی با دیجیتالی و الکترونیکی شدن بارنامه این مشکل برطرف می شود.

میرزایی منش خاطر نشان کرد: با حذف بارنامه کاغذی و الکترونیکی شدن، سرعت حمل بالا می رود؛ هزینه های حمل برای صاحب کالا کاهش پیدا می کند و هم صرفه جویی زمانی ایجاد می شود؛ ضمن این که در کاهش مصرف کاغذ موثر است، مانع تقلب می شود و امکان جعل کاهش می یابد.

وی با اشاره به نقش شرکت های باربری در فرایند بارنامه الکترونیکی افزود: در بیشتر کشورها شرکت های باربری نقش موثری در زمینه صدور بارنامه دارند و در کشور ما نیز همینطور است و باید از این طرح به خوبی استقبال کنند. در حال حاضر شرکت های باربری در داخل کشور مجوز صدور بارنامه دارند و غیر از شرکت های باربری هیچ شرکت دیگری اجازه صدور این بارنامه را ندارد؛ از این رو شرکت های باربری باید از بارنامه به خوبی نگهداری کنند.

رئیس انجمن بازارگاه افزود: فرآیند صدور بارنامـه دیجیتال در شرکت های حمل و نقل باید به گونه ای باشد که پلتفرم ها در صدور این بارنامه ها مشارکت داشته باشند. بارنامه الکترونیکی وقتی موجب کاهش هزینه و زمان می شود که برای پردازش بارنامه، اطلاعات آن دقیق باشد. در این خصوص بستر میتواند پلتفرم ها باشد. استقبال خوبی که بازار از این پلتفرم ها به عمل آورده است، می تواند بارنامه دیجیتال را به سمت درست هدایت کند و در اکوسیستم حمل و نقل هوشمند ارزش ایجاد شود. در اصل بازارگاه ها به دسترسی متولیان حمل کمک می کنند.

میرزایی منش در خصوص تاثیر بارنامه های الکترونیکی بر شفافیت :گفت دسترسی دقیق به اطلاعات، امنیت و اعتبار را در فرایند حمل و نقل افزایش می دهد. بر همین اساس امنیت و اعتبار در سند حمل و نقل در بارنامه الکترونیکی خیلی سریع تر و راحت تر به دست می آید و سرعت کار و امنیت را بالا می برد.

وی با اشاره به لزوم الکترونیکی شدن بارنامه ها تصریح کرد: با توجه به افزایش جمعیت و حمل و نقل نیاز به دیجیتالی کردن فرآیند وجود دارد؛ چراکه با دیجیتالی کردن مدیریت فرآیند و پردازش حجم اطلاعات راحت تر می شود.

رئیس انجمن بازارگاه در خصوص واکنش ها و مقاومت های احتمالی نسبت به بارنامه های الکترونیکی گفت: به طور کلی هر زمان که نوآوری در هر صنعتی جای خودش را پیدا می کند، نیازمند یک سری تغییرات است و بالطبع یک سری مقاومت ها را نیز به همراه دارد و صنعت ناگزیر است که تن به نوآوری بدهد؛ چرا که لازمه رشد هر اقتصادی، نوآوری است. بنابراین به تبع همان جایی که مقاومت انجام می شود، مجبور می شود به توجه به نیازی که به وجود آمده، به همان سمتی که نوآوری بوده، حرکت کند. این مقاومت شاید به سبب درک نادرست از نوآوری باشد، ولی با توجه به حجم اطلاعات و پیشرفت تکنولوژی همان افرادی که مقاومت می کنند، در طول زمان به سمت نوآوری می روند.

میرزایی منش افزود: باید مدیران جوان و با دانش در جایگاه های درست قرار بگیرند تا با قدرت بتوانند پروژه هایی از جنس نوآوری را جلو ببرند. مدیران باید شجاعت تغییر دادن را داشته باشند. از این رو در مورد بارنامه های الکترونیکی نیز مدیران سازمان راهداری باید جوان، تحصیلکرده و دارای دانش باشند و در جایگاه درست قرار بگیرند تا با قدرت بتوانند پروژه هایی از جنس نوآوری را اداره کنند و درگیر چالش های سنتی مقاومتی نشوند.

وی در ادامه گفت: برای استفاده از بارنامه الکترونیکی پلتفرم بازارگاه های الکترونیکی وجود دارد و برای اینکه بازارگاه های الکترونیکی تبدیل به شرکت های حمل هوشمند شوند، باید برای آنها تسهیلاتی در نظر گرفته شود. انتظار ما این است که آیین نامه شرکت بزرگ مقیاس هوشمند به نوعی تغییر داده شود و اگر شرکتی در زمینه بازارگاه سرمایه گذاری کرد، سرمایه گذاری از جنس فناوری لحاظ شود.

رئیس انجمن بازارگاه اظهار داشت: دو نوع سرمایه گذاری در شرکتهای حمل و نقل داریم؛ مدل اول به این صورت است که شرکت حمل و نقل کامیون خریداری می کند؛ در مدل دوم شرکت های بازارگاهی هستند که در زمینه فناوری فعال اند. این که سرمایه گذاری در زمینه پلتفرم و دانش را نوع سرمایه گذاری بی ارزش و سرمایه گذاری خرید کامیون را ارزشمند تلقی کنیم ،خطای مدیریتی است. این در حالی است که در همه کشورها برای سرمایه گذاری در حوزه فناوری ارزش بیشتری قائل هستند، ولی در کشور ما علی رغم اینکه سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در چند سال اخیر برنامه های ویژه ای برای توسعه فناوری و سامانه های هوشمند انجام داده است اما سرمایه گذاری در حوزه فناوری و هوش مصنوعی ارزشی چندان مورد توجه قرار نگرفته که باید در آیین نامه ها این مسئله حل شود.

منبع: ماهنامه راهبران پیاپی 141 (خرداد و تیر 1403)